نرمال سازی، ارزش گذاری و اعتبارسنجی شاخص های ارزیابی عملکرد پژوهشی در علوم پزشکی نسبت به سایر حوزه های علمی

مقدمه: با در نظر گرفتن تفاوت های موجود درعملکرد پژوهشی بین رشته های علوم پزشکی با سایر رشته ها از ابعاد مختلف تولید علم و اشاعه علم مشخص می شود که نمی توان مولفه های این حوزه ها و رشته های مربوط به آن را بدون تعدیل کردن و نرمال سازی به کار برد. لذا با توجه به نبود راهکار عملیاتی مشخص در این امر، این پژوهش بر این است تا به نرمال سازی و ارزش گذاری شاخص های ارزیابی عملکرد پژوهشی در حوزه ی پزشکی نسبت به سایر علوم بپردازد و نهایتاً ارزش ها یا اوزان ایجاد شده را اعتبارسنجی کند. مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع مطالعات علم سنجی است، که با توجه به اهداف پژوهش از روش های تحلیل محتوا، تکنیک ارزیابانه و توصیفی استفاده شده است. نمونه ی پژوهش شامل 107 نفر از پژوهشگران عضو هیأت علمی در رشته های مطرح در نقشه ی جامع علمی کشور در حوزه­های علوم پزشکی (34 نفر)، علوم انسانی و اجتماعی (19 نفر)، علوم فنی و مهندسی (23 نفر) و علوم پایه (30 نفر) بودند. عملکرد پژوهشی کامل نمونه ی تحقیق، استخراج و پس از سازماندهی مورد تحلیل قرار گرفت. ماتریس های دو به دو از تقسیم وزن بدست آمده برای هر مورد بر وزن دیگری محاسبه شد و براساس آن جداول ترسیم گردید. همچنین نتایج حاصل از کل محاسبات از سوی پژوهشگران مورد بررسی حوزه ی پزشکی مورد اعتبارسنجی قرار گرفت. یافته ها: طبق یافته ها در علوم پزشکی مقالات خارجی با 58.174% غالب ترین نوع تولیدات علمی در این حوزه است. این حوزه در تولید مقالات خارجی، مقالات داخلی و طرح های تحقیقاتی در بین سایر حوزه ها جایگاه اول را دارد. با توجه به مقادیر و نسبت های هر یک از تولیدات، وزن هر یک از قالب های علمی در هر حوزه در مجموعه به دست آمد که با تقسیم اوزان حاصل شده، نسبت تولیدات حوزه ی پزشکی در مقابل سایر حوزه ها و سایر تولیدات همان حوزه ایجاد شد. با اعتبارسنجی نتایج حاصل شده به وسیله ی جامعه ی مورد بررسی، برای کل شاخص های مورد بررسی، سهم شاخص های استنادی در هر حوزه در مقایسه با سایر حوزه های علمی، اعتبار در حد زیاد ارزیابی شد. نتیجه گیری: به منظور مقایسه پذیر ساختن مولفه های تولید علم حوزه پزشکی با سایر حوزه ها نیاز به شاخص ها و ابزارهای علم سنجی و کتاب سنجی نرمال شده و تعدیل شده وجود دارد و همانطور که بررسی ها نشان داد، تاکنون به جز روش هایی چون نرمال سازی شاخص های موجود و یا پیشنهاد ایجاد پایگاهی با پوشش کامل از انواع منابع و به همه زبان ها و از این قبیل که راهکارهایی پرهزینه و یا بعضاً ناکارآمد به لحاظ حل کامل مسأله هستند، هنوز راهکاری عملیاتی ایجاد نشده است. لذا با بکارگیری شاخص ها و مقادیر ایجاد شده در این پژوهش می توان به مقادیر قابل اعتماد که مبنای ارزشیابی صحیح و سیاستگذاری دقیق باشد، دست یافت.